วัดพญาดำ 
ที่มาของพระพิมพ์นางพญาเนื้อสีดำ 
(อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย, อ.ศรีสัชนาลัย, จ.สุโขทัย) 
วัดพญาดำเป็นโบราณสถานสำคัญแห่งหนึ่งนอกกำแพงเมืองศรีสัชนาลัย ซากโบราณสถานที่เหลืออยู่ช่วยยืนยันเรื่องนี้ได้ดี แลเพราะเหตุนี้จึงเป็นวัดที่มีประวัติความเป็นมาสับสนมากวัดหนึ่งของเมืองไทยก็ว่าได้	
สถาปัตยกรรมประธานของวัดเป็นมณฑปศิลาแลงขนาดใหญ่ที่มีหลังคาโค้งมน ไม่เหมือนวัดอื่นๆ ภายในแบ่งเป็นสองตอน ตอนหน้าประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัย ด้านหลังประดิษฐานพระพุทธรูปยืนและนั่งหลายองค์ แต่พระพุทธรูปทั้งหมดนี้หักพังจนเกือบหมดแล้ว ด้านหน้าของมณฑปมีวิหารหลวง ด้านขวาของมณฑปประธานมีมณฑปอีกหลังหนึ่ง มีร่องรอยว่าภายในประดิษฐานพระพุทธรูปยืน ซึ่งนิยมเรียกว่าพระอัฏฐารส  นอกจากนี้ยังมีซุ้มพระ และฐานของเจดีย์ขนาดเล็กทั่วทั้งวัดอีก จำนวน ๓๘ องค์ ถือถือเป็นหนึ่งในวัดที่มีเจดีย์มากเป็นอันดับต้นๆของเมืองศรีสัชนากับทั้งมีการแบ่งพื้นที่วัดส่วนหนึ่งเป็นเขตสังฆาวาส หรือที่พักจำพรรษาของพระสงฆ์ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นอาคารไม้จึงสูญสลายไปหมดแล้ว เหลือเพียงอาคารศิลาแลงเล็กๆสองหลัง 		
เมื่อ พ.ศ.๒๔๕๐ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร (ต่อมาคือรัชกาลที่ ๖) เสด็จประพาสวัดนี้ และทรงสันนิษฐานว่าอาจเป็น วัดไม้งาม ที่สมเด็จพระนเรศวรมหาราชเคยเสด็จมาพักกองทัพเมื่อคราวตีเมืองสวรรคโลก (ศรีสัชนาลัย) ต่อมามีผู้สันนิษฐานว่าวัดนี้อาจเป็น กัลยาณวนาวาส ซึ่งปรากฏชื่อในศิลาจารึกวัดป่าแดง ว่าเป็นที่จำพรรษาของพระสังฆราชฝ่ายอรัญญวาสี ซึ่งหมายถึงคณะสงฆ์ที่จำพรรษาในเขตนอกเมือง มุ่งเน้นการปฏิบัติบำเพ็ญ แต่ยังไม่มีข้อสรุปใดที่เชื่อถือได้แน่ชัด อย่างไรก็ตาม ชื่อวัดพญาดำ ได้มาจากการขุดพบพระพิมพ์นางพญาเนื้อสีดำเป็นจำนวนมากในบริเวณวัดนี้
 
สถาปัตยกรรมประธานของวัดเป็นมณฑปศิลาแลงขนาดใหญ่ที่มีหลังคาโค้งมน ไม่เหมือนวัดอื่นๆ ภายในแบ่งเป็นสองตอน ตอนหน้าประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัย ด้านหลังประดิษฐานพระพุทธรูปยืนและนั่งหลายองค์ แต่พระพุทธรูปทั้งหมดนี้หักพังจนเกือบหมดแล้ว ด้านหน้าของมณฑปมีวิหารหลวง ด้านขวาของมณฑปประธานมีมณฑปอีกหลังหนึ่ง มีร่องรอยว่าภายในประดิษฐานพระพุทธรูปยืน ซึ่งนิยมเรียกว่าพระอัฏฐารส นอกจากนี้ยังมีซุ้มพระ และฐานของเจดีย์ขนาดเล็กทั่วทั้งวัดอีก จำนวน ๓๘ องค์ ถือถือเป็นหนึ่งในวัดที่มีเจดีย์มากเป็นอันดับต้นๆของเมืองศรีสัชนากับทั้งมีการแบ่งพื้นที่วัดส่วนหนึ่งเป็นเขตสังฆาวาส หรือที่พักจำพรรษาของพระสงฆ์ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นอาคารไม้จึงสูญสลายไปหมดแล้ว เหลือเพียงอาคารศิลาแลงเล็กๆสองหลัง
เมื่อ พ.ศ.๒๔๕๐ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร (ต่อมาคือรัชกาลที่ ๖) เสด็จประพาสวัดนี้ และทรงสันนิษฐานว่าอาจเป็น วัดไม้งาม ที่สมเด็จพระนเรศวรมหาราชเคยเสด็จมาพักกองทัพเมื่อคราวตีเมืองสวรรคโลก (ศรีสัชนาลัย) ต่อมามีผู้สันนิษฐานว่าวัดนี้อาจเป็น กัลยาณวนาวาส ซึ่งปรากฏชื่อในศิลาจารึกวัดป่าแดง ว่าเป็นที่จำพรรษาของพระสังฆราชฝ่ายอรัญญวาสี ซึ่งหมายถึงคณะสงฆ์ที่จำพรรษาในเขตนอกเมือง มุ่งเน้นการปฏิบัติบำเพ็ญ แต่ยังไม่มีข้อสรุปใดที่เชื่อถือได้แน่ชัด อย่างไรก็ตาม ชื่อวัดพญาดำ ได้มาจากการขุดพบพระพิมพ์นางพญาเนื้อสีดำเป็นจำนวนมากในบริเวณวัดนี้

ข้อมูลติดต่อ 
ชื่อผู้ติดต่อ : 	อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัยที่อยู่ : 	หมู่ 6 ตำบลศรีสัชนาลัย  อำเภอศรีสัชนาลัย   จังหวัดสุโขทัยเบอร์โทรศัพท์ : พิกัด : 	17.42301, 99.78418Facebook :  
ชื่อผู้ติดต่อ : 
	อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย
ที่อยู่ : 
	หมู่ 6 ตำบลศรีสัชนาลัย  อำเภอศรีสัชนาลัย   จังหวัดสุโขทัย
เบอร์โทรศัพท์ : 
พิกัด : 
	17.42301, 99.78418
Facebook : 
ข้อมูลทั่วไป 
วันทำการ : 	ทุกวันเวลาทำการ : 	แนะนำให้เยี่ยมชมก่อนเวลา 15.00 น.ค่าเข้าชม : 	-ค่าเช่าพาหนะ : รถจักรยาน 20 บาท/วัน/คัน  สามารถเช่ารถจักรยานได้ที่บริเวณด้านหน้าอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย (เช่าได้ถึง 18.00 น.) 
วันทำการ : 
	ทุกวัน
เวลาทำการ : 
	แนะนำให้เยี่ยมชมก่อนเวลา 15.00 น.
ค่าเข้าชม : 
	-
ค่าเช่าพาหนะ : 
สามารถเช่ารถจักรยานได้ที่บริเวณด้านหน้าอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย (เช่าได้ถึง 18.00 น.)
แนะนำการเดินทาง  
จากอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยลัยเดินทางไป อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย สามารถเดินทางไปเที่ยวชมด้วยการ รถจักรยานยนต์ , รถยนต์ และรถประจำทางวินทัวร์เท่านั้น  โดยวัดระยะทางจากอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยได้เป็นระยะทาง 70.5 กิโลเมตร  
วิธีการเดินทาง
ระยะทาง
ระยะเวลา
หมายเหตุ
รถมอเตอร์ไซค์
70.5 กม.
3-3.30 ชม.
ไม่แนะนำ
รถยนต์
70.5 กม.
1.25-1.50 ชม.
-
รถสองแถว (สุโขทัย-กำแพงเพชร)
70.5 กม.
2-2.30 ชม.
จุดขึ้นรถ
วิธีการเดินทาง 
จากอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัยเดินทางไป วัดพญาดำ  ซึ่งอยู่ภายนอกอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย โดยวัดระยะทางจากอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัยได้เป็นระยะทาง 600 เมตร 
วิธีการเดินทาง
ระยะทาง
ระยะเวลา
หมายเหตุ
เดินเท้า
600 เมตร
7-12 นาที
-
รถจักรยาน
600 เมตร
5-8 นาที
-
รถมอเตอร์ไซค์
600 เมตร
3-6 นาที
-
รถยนต์
600 เมตร
2-4 นาที
-
จุดสังเกต	  
วัดพญาดำ ตั้งอยู่ภายนอกอุทยานประวัติศาสตร์ฯ ทางทิศตะวันตกของอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย
 
ที่ตั้ง 
ตั้งอยู่ภายนอกอุทยานประวัติศาสตรฯ ทางทิศตะวันตกของอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย 
แผนที่ 














 
         
         
         
         
        